شب عاشورا 
شب عاشوراست .
و... لحظه ها آبستن حوادثى که صبح فردا به وقوع خواهد پیوست . شب ، ابهام دارد، یاران امام ، در این شب قدر، به باارزش ترین کارها مى پردازند. شب در حال پایان گرفتن و جان دادن است .
مگر نه اینکه ((پایان شب سیه سفید است ))؟
مگر نه اینکه از دل ظلمت ظلم ، درخشش عدل بیرون مى جهد و دامن سفید فلق ، گسترده مى شود و تیغ سحر، خیمه سیاه شب را مى درد و ((فجر))، انفجارى ناگهانى از نور پدید مى آورد؟
و این فجر، پیش درآمد ((روز روشن )) است ، فجرى که ((پس از سلطه قاهر تاریکى و سکون شب ، اشعه بااقتدار خورشیدش ، پرده هاى تاریک را پى درپى مى شکافد و سرچشمه نور را از میان افق منفجر مى کند و بندهایى که بر حرکت و حیات زده شده باز مى کند و خفتگان را برمى انگیزد و سراسر زندگى را دگرگون مى کند)) که ((شب ))، پایدار و ماندنى نیست ، به پایان مى رسد، شب همچون کفى است بر چهره لحظه هایى که در ((بستر زمان )) جاریست و کف از میان مى رود و نابود مى شود و آنچه سودبخش است و مردم را فایده مى بخشد، باقى است و ماندگار.
بامداد ظفر، همیشه از پى شام تیره مشکلات مى دمد.
جوانه پیروزى ، همواره بر پیکر ابتلائات مى روید.
و طراوت بهارى ،پس از زمهریر سرد زمستان ،بر چهره طبیعت مى شکفد و ... ((میلاد))، فصل خجسته اى است که پس از دشواریهاى طاقت فرسا، رخ مى دهد.
فجر و فلق ،همیشه خود را از شکم تاریکى به سینه افق مى زنند.و((حیات ))،از مرگ پدیدار مى گرددو خدا،زنده را از مرده بیرون مى آورد و روز رااز شب .
و در پایان شب شب عاشورا ((صبح )) در حالى که در جاده اى از ((شب )) حرکت مى کند، آرام آرام نزدیک مى شود.
و اینک دمیدن فلق و انفجار فجر.
و اینک ((صبح عاشورا))!
بى جهت نیست که امام صادق (علیه السّلام ) سوره ((فجر)) را ((سوره حسین )) مى نامد و به خواندنش در نمازهاى واجب و مستحب ، سفارش مى کند.
چرا که در این دوران اختناق ظلم و خفقان سیاه حاکم بر سرنوشت امت که شب بیداد و تاریکى طغیان ، تیره تر از هر وقت دیگر، همه جا را در کام خود گرفته و چشمه هاى نور را خشکانده است ، انفجارى از نور لازم است تا بر ((طور)) اندیشه ها تجلى کند و ((موسى خواهان )) را بیدار سازد، بارقه اش در دل دشمن ترس ریزد و در دل دوست ، امید بیافریند، خفته ها را بیدار سازد و به هوش آرد و شب را تا پشت دروازه هاى شهر بتاراند... قیام حسین (علیه السّلام )، فجرى است که پایان سلطه سیاه شب شوم کفر را که در نقاب اسلام ، رخ مى نمایاند، اعلام مى کند، سپیده صبح مى دمد، سپیده آشنا، که این گروه شب زنده دار، بارها قبل از فجر، بیدار بوده اند و دمیدن ((صبح )) را دیده اند.
بامداد عاشوراست . یاران امام ، رو به کعبه ، نماز صبح مى گزارند و دست دعا به سوى آسمان ... با چشمانى که اشک شوق ، میان دو پلک آنان مى غلتد و بر گونه ها مى افتد، شوق از سعادت بزرگ و والایى که نصیبشان خواهد شد، سعادتى که رسیدن به بلندترین قله اوج بشرى است و تبلور جوهر ناشناخته انسان ((مرگ در راه خدا)) و... ((شهادت )).
حسین بن على (علیهما السّلام ) پس از نماز صبح ، یارانش را آماده نبرد مى کند.
همراه او سى ودو سواره و چهل پیاده هستند. ((زهیر بن قین )) را فرمانده جناح راست نیروهاقرارمى دهدو((حبیب بن مظاهر))راهم ،به فرماندهى جناح چپ مى گمارد.
پرچم را هم به برادرش عباس مى سپارد.
در حالى که خیمه ها را پشت سر خویش قرار داده اند، آرایش نیرو مى دهند، در پشت خیمه ها هم کانالى کنده اند و در آن ، هیزم و نى ریخته اند.
امام دستور مى دهد که آن هیمه ها و نى ها را آتش بزنند تا دشمن از پشت سر حمله نکند.
اتمام حجّت 
صبح عاشورا، ((بُریر)) یکى از یاران امام به میدان رفته و رو در روى انبوه سپاه دشمن مى ایستد و بانگ برمى آورد:
((واى بر شما اى کوفیان پیمان شکن ! آیا تمام نامه ها، درخواستها و پیمان هایى را که بسته بودید و خدا را نیز بر آن گواه گرفته بودید فراموش کردید؟ واى بر شما خائنان که خاندان پیمبرتان را دعوت کردید و قول مساعدت ، یارى و همکارى دادید، لیکن ، اینک که سوى شما آمده مى خواهید او را به ((ابن زیاد)) تسلیم کنید؟ واى بر شما که دنائت را به حدى رسانده اید که آب را هم به روى او و خانواده اش بستید.به خدا قسم ! با ذرّیه و فرزندان پیامبرتان ، پس از وفاتش بد معامله و رفتارى کردید)).
ضحّاک بن عبداللّه مشرقى از یاران امام علیه السّلام مى گوید:((در شب عاشورا که امام حسین علیه السّلام و یارانش به دعا و نیایش مشغول بودند یک گروه از نیروهاى گشتى عمر سعد از نزدیکیهاى اردوى امام مى گذرد و مراقب است و حرکات و رفتار یاران امام را زیر نظر دارد. در همین حال شنید که امام حسین علیه السّلام ، این آیه قرآن  را تلاوت مى فرمود:(کافران نپندارند این مهلت و فرصتى که به آنان داده ایم براى شان خیر و نیکى است ، بلکه تا بیشتر در منجلاب گناه فرو روند که بر آنان عذابى ذلّت آور است ، خداوند هرگز مؤ منین را به همین حال رها نمى کند تا آنکه با امتحانها و آزمایشها ناپاک را از پاک جدا و متمایز کند).
وقتى آزمون براى مؤ منان ، حتمى است ، آیا کافران و فاسقان از آن معافند؟... هرگز!
هر دو سپاه ، آماده پیکارند و حسین (علیه السّلام ) به سپاه دشمن نزدیکتر مى شود، مى خواهد حتى از این فرصت هم استفاده کند و آیات خدا و سخنان حق را به گوش مردم برساند. او که زندگى خویش را بر سر فکر، ایده ، عقیده و جهان بینى خود نهاده است ، در سخن هم ، آنچه را که زندگیش و اعتقادش بر آن استوار است ، بیان مى کند و در میدان جنگ ، خطاب به عمر سعد که در بین شخصیتهاى کوفه و در مرکز ستاد دشمن ایستاده است ، مى گوید:
((ستایش خدایى را سزاست که دنیاراآفریدوآن راخانه زوال وناپایدارى قرار داد. دنیایى که با مردم ، هر روز به رنگى است و هر حال ، به شکلى .
((فریب خورده ))، کسى است که دنیاى گذرا فریبش دهد و بدبخت آن کس ‍ است که دچار فتنه دنیا گردد.
اى مردم ! این دنیایى که طمع طمعکاران را در آنى بهم مى زند و امید هر کس را که بر دنیا اعتماد کند مى بُرد، فریبتان ندهد.
مى بینم که بر کارى گرد آمده اید که در آن ، خدایتان را به خشم آورده اید. خدایمان خوب خدایى است ولى شما بد بندگانى هستید. زمانى به خدا وپیامبرش ‍ ایمان آوردید و به حکمش گردن نهادید، اما اینک ، براى جنگ با خاندان و عترتش ، صف آرایى کرده و آهنگ کشتن و اسیر کردنشان را دارید.
این شیطانست که بر شما چیره گشته و عقل و هوش و اراده تان را از سرتان ربوده است و شما را از یاد خداى بزرگ ، غافل کرده است ، مرگ و هلاکت بر شما باد و بر آنچه که در پى آنید و به خاطر آن مى جنگید...)).
امام حسین (علیه السّلام ) براى آن که حجت را تمام کرده باشد و جاى هیچگونه بهانه جویى و عذرتراشى و توجیه براى آنان نماند، پیش اردوى دشمن مى رود و پس از مقدارى دعا و نیایش به درگاه خدا، با صدایى رسا، رو به سپاه دشمن ، مى گوید:
((اى مردم عراق ! سخنم را بشنوید و درکشتنم شتاب نکنید، تا طبق مسؤ ولیتم شما را هشدار و پندى دهم . اگر عذرم را از آمدن به سوى شما پذیرفته و سخنم را تصدیق کردید و انصاف به خرج دادید، سعادتمند مى شوید و راهى براى کشتنم نخواهید داشت وگرنه ، حتى لحظه اى هم مرا مهلت ندهید.
سرپرست من خدایى است که قرآن را فرستاده و او ولىّ و پشتیبان نیکان است )).
سپس مى گوید:
((اکنون بنگرید که من کیستم ؟ آنگاه وجدان خویش را به زیر تازیانه سرزنش بکشید و بنگرید، آیا کشتن من و هتک حرمتم برایتان شایسته است ؟!
مگر من پسر دختر پیامبر شما نیستم ؟!
مگر پدرم جانشین و پسر عموى پیامبر و اولین گرونده به او نیست ؟
مگر حمزه ، سالار شهیدان ، عموى پدرم نیست ؟
مگر جعفر طیار، عمویم نیست ؟
مگر این سخن پیامبر را نشنیده اید که درباره من و برادرم امام حسن (علیه السّلام ) فرمود:((این دو، سروران جوانان بهشتى هستند؟)) در میان شما هستند کسانى که این گفتار را از رسول خدا شنیده اند. آیا این کافى نیست که شما را از ریختن خونم بازدارد؟ اکنون از شرق تا غرب ، در روى زمین ، پسر دختر پیامبرى جز من وجود ندارد.
آیا از شما کسى را کشته ام یا مالى را تباه ساخته ام که به قصاص آن ، مى خواهید خونم را بریزید؟!...)).
آنگاه چند نفر از بزرگان اردوى دشمن را صدا مى کند به نام و مى گوید:
((مگر شما نبودید که برایم نامه نوشتید که : همه چیز آماده است و مردم ، همچون ارتشى آراسته و مهیّا، حاضر به فداکارى در رکاب تواند، هر چه زودتر بشتاب ؟!)).
نه ، ما چنین نکرده ایم .
سبحان اللّه ! به خدا سوگند که شما چنین کرده اید!
آنگاه به حضرت مى گویند:
اگر بخواهى جانت سالم بماند و از این مهلکه به سلامت برهى و هیچ آسیبى به تو نرسد، به حکومت و امر یزید گردن بنه ...
امام :
((... نه به خدا! هرگز همچون ذلیلان ، با شما بیعت نخواهم کرد و دست شما را به عنوان سرسپردگى ، نخواهم فشرد و هرگز چون بردگان فرومایه ، شما را به رسمیت نخواهم شناخت و فرار نخواهم کرد. من از هر متکبّر و گردنکشى که به روز جزا ایمان ندارد، به خداى خویشتن و پروردگار شما پناه مى برم )).
امام ، با نشان دادن قاطعیت و صراحت خویش ، موضع خود را در برابر تسلیم برده وار، در مقابل جائران تیره اندیش و مهاجمان آلت دست جبهه منافقین ، مشخص مى کند و بر همه روشن مى سازد که به خاطر حق خواهى و عدالت جویى تصمیم بر ادامه این راه گرفته است . این اساس عقیده و جهان بینى و ایدئولوژى امام است که بارها از آن سخن گفته است . در آن وقت که در وسط راه ، خبر شهادت مجاهد بزرگى چونان ((مسلم بن عقیل )) را در کوفه شنید، براى تقویت روحیه افراد و نفرات سپاه خویش ، اشعارى را خواند بدین مضمون که :
((اگر دنیا و زندگى ناپایدار آن ، ارزشى داشته باشد، سراى جاودانه خدا که پاداش مى دهد، برتر و گرامیتر است .
و اگر پیکرها براى مرگ ،ایجاد شده اند پس چه بهتر که در راه خدا،شخص ، کشته شمشیر گردد و اگر روزى ها معین شده است ، حرص و طمع براى چه ...)).
این فلسفه و جهان بینى عمیق امام و یارانش است ، ولى دشمنانش چه ؟ کفى روى آب .
آنان ، دلخوش اند، که ((هستند)) و اینان شادان ، که ((رستند)). کافران در زندگى شان فقط ((وجود)) دارند و ((بودن )) برایشان همه چیز است ، ولى ((چگونه بودن )) به هیچوجه ، برایشان مطرح نیست و بزرگترین فاجعه براى انسانیت انسان و هولناکترین سقوط براى او از همینجا ریشه مى گیرد که لحظه اى نیندیشد که : ((باید چگونه باشد؟)).
میدان غرق هیاهوست و از هر سویى صدایى برمى خیزد، حسین مى داند که تاریخ ، این صحنه را با تمام جزئیاتش ثبت خواهد کرد و سخنانش به یادگار خواهد ماند و خطبه هایش ، دستمایه تلاش و جهاد روندگان این راه خواهد گشت و على رغم توطئه ها و فریبها و تلاشهاى مذبوحانه اى که براى خاموش ساختن فریاد کربلا و بریدن حلقوم گویاى تاریخ و از یادها بردن نام حسین و کربلا از سوى همه جبهه هاى وابسته به زور و حامى اختناق و ائمه کفر و پیشوایان ضلال انجام مى گیرد، ((مکتب عاشورا)) به آموزشگاه بزرگ زندگى و الهام آزادگى و حق باورى و نبرد با ستم تبدیل خواهد شد. از این رو تا آنجا که در توان دارد، حماسه مى آفریند و به عاشورا معنا و محتوا مى دهد. و در نطق پر شور دیگرى که با فریادى همهمه ها را مى خواباند و مردم را دعوت به سکوت مى کند، پس از حمد و ستایش خداوند و سلام بر فرشتگان و پیامبران ، چنین مى گوید:
((نابود باد جمعتان ! که به هنگام سرگردانى تان ، ما را به فریاد رسى خواندید و ما شتابان و بى تاب به دادخواهى شما شتافتیم و اکنون ، همان شمشیرى که ما به دستتان دادیم به روى ما کشیدید و آتشى را که به جان دشمنانمان افروختیم بر ما افکندید.⁽ آلت دست دشمن شدید تا بر سر دوست بکوبید، دشمنانى که نه عدالتى براى شما گستردند و نه آرمانى از شما برآوردند. و ما را رها کردید... و همچون ملخ دریایى براى جنگ هجوم آوردید و چون پروانه گرد آمدید... مرگ و نابودى بر شما باد! اى کنیزپرستان و از حزب رانده شدگان و قرآن دورافکنان و حق پوشان و هواخواهان گناهان و پُف هاى شیطان و قانون شکنان ... شما میوه درخت پیمان شکنى پدرانتان هستید.
ناپاک پلیدزاده (ابن زیاد) مرا میان دو چیز قرار داده : شمشیر کشیدن و جنگیدن (و در پایان شهادت ) یا زندگى مذلت بار... اما ما هرگز تن به ذلت نمى دهیم ، ذلت از ما به دور است و خدا و پیامبر و پاکزادان و آزادمردان این را بر ما روا نمى شمرند. ما هرگز اطاعت از ناکسان را بر ((مرگ شرافتمندانه )) ترجیح نمى دهیم ...)).